Kto przygotowuje pytania do badania wariografem?Rodzaje pytań stosowanych w badaniach wariograficznychIle pytań pada w trakcie badania wariografem?Jakich pytań nie można zadawać w badaniu wariograficznym? Jakie pytania są zadawane podczas badania wariograficznego? Prawidłowo sformułowane i zadane pytania to najważniejszy element badania wariograficznego. To one decydują o tym, czy całe badanie przyniesie odpowiedzi, na jakie czeka zlecający badanie. Kto przygotowuje pytania do badania wariografem? Proces przygotowywania pytań można podzielić na dwa etapy – najpierw ekspert prowadzący badanie rozmawia ze zlecającym (klientem) o tym, czego ma dotyczyć badanie. Co budzi wątpliwości zlecającego i czego chce się on dowiedzieć za pomocą badania. Taka rozmowa pozwala nie tylko odpowiednio przygotować pytania do badania, ale również rozwiać wszelkie wątpliwości osoby, która takie badanie zleca. Bywa na przykład tak, że osoba zlecająca badanie (np. pracodawca) chce się dowiedzieć, czy badany będzie w przyszłości uczciwym pracownikiem i nie podejmie się kradzieży. Chce zatem zadać pytanie o treści „Czy w przyszłości okradnę pracodawcę”. W trakcie rozmowy przygotowawczej ekspert ma możliwość wyjaśnienia Klientowi, że takie pytanie nie może zostać zadane, bo wariograf nie może zbadać przyszłości, której nie zna również sam badany. Można jednak włączyć do badania pytania dotyczące uczciwości w obecnej pracy. II etap to analiza potrzeb zlecającego i przygotowanie zestawu pytań, które zostaną zadane osobie badanej i które pozwolą uzyskać odpowiedzi na nurtujące zlecającego kwestie. Innymi słowy, osoba zlecająca badania sugeruje treść pytań, a ekspert modyfikuje te pytania w taki sposób, by spełniały one kryteria profesjonalnego badania. Rodzaje pytań stosowanych w badaniach wariograficznych W badaniu wariograficznym stosuje się głównie dwa typy pytań: Pytania krytyczne (znane też jako relewantne, związane lub istotne). Są to pytania, które są bezpośrednio związane ze sprawą, która jest badana. Pytania kontrolne (porównawcze) – to pytania, które mają na celu sprawdzenie reakcji badanego na sytuacje kłamstwa. Zadając pytania kontrolne albo prosi się badanego, by celowo skłamał (pytania typu DLC – z poleconym kłamstwem), albo zadaje mu się celowo pytanie, które brzmi niejednoznacznie, a odpowiedź będzie nie do końca szczera (pytania typu PLC – z prawdopodobnym kłamstwem). Pytanie DLC to na przykład sytuacja, w której ekspert prosi osobę badaną, by za każdym razem odpowiadała „Nie”, a następnie pyta badanego „Czy ma Pan na imię … (Krzysztof, Andrzej, Zbigniew, Mirek” itd.), przy czym jedno z imion należy do badanego. Pytanie PLC to na przykład sytuacja, w której ekspert prosi badanego o odpowiedź na ogólne pytanie „Czy kiedykolwiek Pan coś ukradł”. Takie pytanie wymaga dużego zaangażowania poznawczego. Założenie jest takie, że u osoby uczciwej, takie pytanie wywoła większe pobudzenie niż pytanie krytyczne. Osoba kłamiąca, zareaguje mocniej na pytanie krytyczne. Dzięki tym pytaniom, ekspert wie, w jaki sposób badany reaguje na sytuację mówienia nieprawdy i porównując te reakcje z reakcjami na pytania krytyczne, może wydać odpowiednią interpretację. W badaniach stosuje się również pytania neutralne (niezwiązane, nieistotne). Ile pytań pada w trakcie badania wariografem? Ilość pytań jest zależna od rodzaju testu (metody) i badanych zagadnień. Może być ich zaledwie kilka, jak i kilkanaście. Najczęściej stosowane badanie wariograficzne to tzw. testy jednoproblemowe – są to sytuacje, w których badanie dotyczy tylko jednej określonej sytuacji, a pytania dotyczą tych samych zdarzeń i czynów (np. zdrady). Przy takim teście, stosuje się z reguły 1-4 pytań krytycznych, które są ze sobą powiązane znaczeniowo (oznacza to, że nie można kłamać przy jednym, a mówić prawdy przy drugim pytaniu, bo nie ma to logicznie sensu). Istnieją też bardziej złożone badania – tzw. testy wieloproblemowe, kiedy w czasie badania diagnozuje się kilka obszarów (np. w przypadku badań pracowników uczciwość oraz nadużywanie alkoholu) lub wieloaspektowe, kiedy pytania dotyczą jednego obszaru, ale różnych jego aspektów (np. dokonania kradzieży przez pracownika oraz wiedzy o tym, że ktoś inny z firmy dokonał kradzieży). Przy takich badaniach zadaje się badanemu większą ilość pytań krytycznych. Jakich pytań nie można zadawać w badaniu wariograficznym? Takie niedopuszczalne pytania można podzielić na dwie grupy: Pytania, których nie można zadawać ze względu na ochronę danych osobowych i godności badanego (np. pytania o orientację seksualną, wyznanie, poglądy religijne), Pytania, których nie można zadawać, ponieważ nie są diagnostyczne. O ile ta pierwsza grupa pytań jest dość jasna, o tyle ważne jest, by osoby zlecające badanie rozumiały, jakich pytań (i dlaczego) nie da się zadać w badaniu wariografem. Nie stosuje się zatem: Pytań, które wymagają otwartej odpowiedzi – np. Jak często piłeś alkohol na terenie firmy, Pytań, które zawierają presupozycje (sugestie) – np. Czy kiedy piłeś alkohol na terenie firmy, obsługiwałeś maszyny mechaniczne? (to pytanie zakłada, że sam fakt picia alkoholu miał na pewno miejsce), Pytań związanych z przyszłością – np. czy zdarzy ci się przyjść do pracy pod wpływem alkoholu (tego badany nie wie, nie istnieje ślad pamięciowy wydarzenia z przyszłości), Pytań, które mogą być zrozumiane w różnorodny sposób – np. czy piłeś na terenie firmy? (słowo piłeś może dotyczyć również kawy czy wody), Pytań, które dotyczą kilku aspektów na raz – np. czy piłeś na terenie firmy wódkę i piwo? (badany mógł pić wódkę, ale piwa już nie), Pytań, które są bardzo ogólne – np. czy zdarza ci się nadużywać alkoholu, Pytań, które są subiektywną opinią badanego (nie są faktem) – np. czy uważasz, że jedno piwo w pracy powinno być dopuszczalne? Pytań, które zawierają słowa, które mogą być różnie interpretowane – np. takim słowem może być „zdrada”, dlatego lepiej zastosować pytanie np. o „stosunek seksualny”, Pytań, które zawierają słowa, które są dla badanego niezrozumiałe (trzeba je dopasować do poziomu intelektualnego badanego. Im pytanie jest prostsze i bardziej wprost, tym lepiej), Pytań, które zawierają ocenę moralną zachowania badanego (są oskarżycielskie) – np. pytania, w których oceniana jest czynność, która jest badana (np. czy okazałeś się podłym mężem i odbyłeś stosunek z sąsiadką) Pytań, których struktura gramatyczna może powodować niejasność – np. pytania z podwójnym zaprzeczeniem – np. czy nigdy nie dopuściłeś do sytuacji, w której byłbyś nietrzeźwy w pracy. To właśnie od tego, w jaki sposób zostaną przygotowane pytania, zależy wartość diagnostyczna całego testu. Niedostateczne zbadanie sprawy, zły dobór pytań lub ich przygotowanie niezgodnie z zasadami profesjonalnego badania mogą sprawić, że badanie wariografem będzie nierozstrzygające. Aby przygotować prawidłowe pytania, potrzebna jest wiedza i doświadczenie. Z tego powodu warto zlecać badania wariografem jedynie profesjonalnie do tego przygotowanym ekspertom, którzy posiadają akredytacje potwierdzone przez Instytut Badań Wariograficznych oraz uznanych zagranicznych stowarzyszeń (np. American Academy of Forensic Sciences, European Polygraph Association lub Council of International Investigators).
8GvLlK6.pytania na wariografie sg
